Izbori za narodne poslanike Narodne skupštine Republike Srbije (parlamentarni izbori) održavaju se svake četiri godine, koliko, prema Ustavu Republike Srbije, traje mandat jednog saziva Narodne skupštine. Osim ovih redovnih, mogući su i vanredni izbori, koji se sprovode kada Narodna skupština bude raspuštena ukazom predsednika Republike u slučajevima određenim Ustavom.
Republička izborna komisija na svom sajtu priredila je spisak najčešćih pitanja o izborima i izbornom procesu za sve one koji o ovoj temi imaju nedoumice.
Osnovna načela izborne slobode iziskuju da svaki punoletni radno sposobni građanin ima i aktivno biračko pravo (da bude glasač) i pasivno biračko pravo (da bude kandidat za javnu funkciju). Tokom istorije širenje biračkog prava do opšteg prava glasa bio je dug i kompleksan proces – na početku su pravo glasa imali samo punoletni muškarci sa određenim društvenim i finansijskim statusom. Vremenom se biračko telo proširivalo, najčešće spuštanjem (kasnije ukidanjem) imovinskom cenzusa, zatim i spuštanjem granice prava glasa, da bi u predvečerje Prvog svetskog rata pokret za ženska prava uspeo da ostvari cilj, pa sada u velikoj većini država biračko pravo imaju svi punoletni radno sposobni građani.
Za finansiranje troškova izborne kampanje za parlamentarne ili predsedničke izbore, učesnik na izborima (politička stranka, koalicija političkih stranaka ili grupa građana) može da koristi sredstva prikupljena iz javnih i privatnih izvora.
Da bi obezbedio svojoj partiji pobedu na izborima 1812, tadašnji guverner Masačusetsa Elbridž Geri iscrtao je izborni okrug vrlo bizarnog izgleda, veoma sličnog daždevnjaku (salamanderu). Novinari su od njegovog prezimena (čiji izgovor se u zajedničkoj imenici iskvario tokom ova dva veka iz „geri“ u „džeri“) i reči “salamander“ stvorili termin koji označava prekrajanje izbornih granica da bi se ostvario bolji rezultat na izborima. Reč je u Oksfordski rečnik ušla još pre polovine XIX veka i kao takva danas se koristi širom sveta.
Jasno je da i većinski i proporcionalni sistemi imaju niz prednosti i mana. Da bi se mane neutralisale, priličan broj država sprovodi mešoviti sistem, u većoj ili manjoj meri. Blaže verzije mešovitog sistema bile bi primeri iz Hrvatske (pomenuta odvojena lista za 8 poslanika manjina) ili Slovenije (88 poslanika proporcionalno, plus po jedan predstavnik mađarske i italijanske nacionalne manjine većinski).
Osnovna pravila proporcionalnog sistema sa jednom izbornom jedinicom odnose se i na sistem sa više izbornih jedinica, ali podela teritorije na izborne jedinice vuče za sobom specifičnosti. Pre svega, podela na regione omogućava strankama koje nisu zastupljene na celoj teritoriji države da konkurišu za mesto u skupštini, prelazeći izborni cenzus tamo gde su dovoljno jaki.
Još od promene Izbornog zakona, neposredno posle Petooktobarske revolucije, Srbija glasa po proporcionalnom sistemu, sa jednom izbornom jedinicom, koja obuhvata celu zemlju.
Osnovne postavke većinskog dvokružnog sistema identične su jednokružnom: teritorija na kojoj se glasa je podeljena na izborne jedinice, u svakoj od njih takmičenje se vodi zasebno, građani biraju između konkretnih ljudi.
Najjednostavniji od svih sistema, većinski jednokružni (u Britaniji i SAD, gde je ovo standardni metod glasanja, zovu ga: first past the post – prvi u cilju, referenca na konjičke trke) opstaje već vekovima u najstarijim parlamentarnim demokratijama, kakve su britanska i američka.
Na sednici Republičke izborne komisije, održanoj 1. novembra 2023. godine, doneta je Odluka o obrascima za podnošenje izborne liste kandidata za narodne poslanike Narodne skupštine za izbore raspisane za 17. decembar 2023. godine.
